Oδός Σαλαμίνος -Κεραμικός

Φθινόπωρο του 1997. Οδός Σαλαµίνoς στον Κεραµεικό. Είναι απόγευµα, και µε τα φωτογραφικά σύνεργά µου στο χέρι κατηφορίζω τον δρόµο. Στέκοµαι και φωτογραφίζω ένα φρέσκο graffiti στον τοίχο. Μια κυρία που µπαίνει στο απέναντι σπίτι µε κοιτάζει µε συγκατάβαση και µου λέει: «Βλέπετε τι µας κάνουν τα παλιόπαιδα τις νύχτες;».
Άνοιξη του 2004. Οδός Αδριανού στην Πλάκα. Ένας µεγάλος ζωγραφιστός δράκος µήκους 10 µέτρων κοσµεί µια µικρή πόρτα και τoν τοίχο δεξιά και αριστερά της. Τα κλικ µου σχίζουν την ατµόσφαιρα. Ένας 60χρονος κύριος µε σχετικά συντηρητική εµφάνιση µου λέει: Καλά, φοβερή δουλειά, έτσι; Θα ’θελα να ’ξερα πώς τα σκέφτονται!

Από το 1997 και το 2004 µέχρι σήµερα έχει κυλήσει πολύ µπογιά και σπρέι στους τοίχους τής Αθήνας.
Το κίνηµα του graffiti γεννήθηκε και µεγάλωσε στη Νέα Υόρκη στις αρχές τής δεκαετίας του 1970. Βασίζεται πάνω στην πανάρχαια ανάγκη τού ανθρώπου να αναπαριστά σε δηµόσιους χώρους σκηνές από την καθηµερινή ζωή του, δίνοντάς τους µια πιο προσωπική, πολύµορφη και υπερβατική διάσταση.
Το αστικό τοπίο είναι ο τεράστιος καµβάς πάνω στον οποίο στήθηκε η σύγχρονη αυτή τέχνη. Από τα µέσα τής δεκαετίας του 1970 συνδέθηκε στενά µε άλλες µορφές τέχνης τού δρόµου, και κυρίως µε την µουσική hip hop, γνωρίζοντας τεράστια άνθηση.
Στην Ελλάδα, όπως και άλλα ρεύµατα και κινήµατα της νεολαίας, εµφανίζεται πολύ αργότερα. Προς το τέλος τής δεκαετίας του 1980 τα πρώτα graffiti στην Αθήνα είναι γεγονός. Τα βαγόνια του ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ είναι οι πρώτοι χώροι έκφρασης. Οι πρώτες οµάδες δράσης διαµορφώνονται. Οι αθηναϊκοί τοίχοι αρχίζουν να αποκτούν πολυχρωµία. Τα σχολεία αποτελούν βασικούς χώρους επέµβασης των γκραφιτάδων. Το είδος είναι νέο και ξενίζει. Οι αποβολές από τα σχολεία είναι συχνές. Το ίδιο και το κυνηγητό µε την αστυνοµία.

Η επικρατούσα συντηρητική αντίληψη για τα πράγµατα προσπαθεί να περιθωριοποιήσει το νέο αυτό ρεύµα. Αλλά είναι αδύνατον να το ανακόψει.
Αρχές τής δεκαετίας του 1990 καταφθάνουν στην Αθήνα οι πρώτοι ξένοι γκραφιτάδες. Σχηµατίζονται τα πρώτα hip hop συγκροτήµατα που δίνουν ώθηση στην τέχνη τού δρόµου. Το 1994 γίνεται στο Φάληρο αυτό που µένει στην ιστορία σαν «Φεστιβάλ Ιπποδρόµου». Πολλές οµάδες τής εποχής γνωρίζονται µεταξύ τους, η δράση συντονίζεται και επεκτείνεται. Αλλά το πιο σηµαντικό είναι ότι δηµιουργείται η αίσθηση της κοινότητας µεταξύ των καλλιτεχνών.
Δηµιουργούνται χώροι «ανοχής» για graffiti δράση. Οµάδες µε όραµα ξεχωρίζουν και πρωτοστατούν, όπως η CARPE DIEM, που µέσω του περιοδικού τους από τις εκδόσεις ΟΞΥ προσπαθούν να φέρουν τη νεολαία πιο κοντά στο είδος.

Τέχνη των πολλών

Το graffiti µε την εµφάνισή του προκάλεσε αντιδράσεις. Με την παρεµβατικότητά του, την πολυχρωµία του, τον αντισυµβατισµό του, τη θεµατολογία του, ενόχλησε. Κυρίως αυτούς που εγκλωβισµένοι στον µικροαστικό καθωσπρεπισµό τους δεν έχουν την παιδεία και το σθένος να αµφισβητήσουν και να αντισταθούν σε οτιδήποτε φθείρει και εξευτελίζει τις ζωές τους.
Και τι είναι αυτό; Κυρίως το σύγχρονο αστικό κράτος και τα µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα των ολίγων που αυτό εκπροσωπεί.
Η τέχνη τού δρόµου κατηγορήθηκε ότι βανδαλίζει πάνω στο αστικό τοπίο. Τι κρίµα. Αλήθεια, αυτό το υπέροχο αθηναϊκό τοπίο µε τα πολλά πάρκα, τις λίµνες του, τους φαρδείς και άνετους δρόµους του, τα λαµπρά κτίριά του, τους τεράστιους αθλητικούς χώρους του, τους ευγενικούς και χαλαρούς κατοίκους του να το «βρωµίζει» ένα τσούρµο απείθαρχοι νεαροί. Τι κρίµα για την πιο καθαρή πόλη τής Ευρώπης!